Hiểu biết về lạc nội mạc tử cung: ĐÚNG và CHƯA ĐÚNG?

1. Lạc nội mạc tử cung là bệnh gì?

Lạc nội mạc tử cung là bệnh trong đó mô tương tự như niêm mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung. Thường gặp nhất là buồng trứng, vùng xung quanh tử cung. Một số rất ít trường hợp có thể ở phổi…Bệnh có thể gây đau dữ dội ở vùng chậu liên quan đến kỳ kinh nguyệt và khiến việc mang thai trở nên khó khăn hơn.

Lạc nội mạc tử cung có thể bắt đầu ở kỳ kinh nguyệt đầu tiên của người phụ nữ và kéo dài cho đến khi mãn kinh.

Cho đến nay Lạc nội mạc tử cung được xem là một bệnh mạn tính. Bởi do lạc nội mạc tử cung gây ra phản ứng viêm mãn tính có thể dẫn đến hình thành mô sẹo (dính, xơ hóa) trong vùng chậu và các bộ phận khác của cơ thể. Một số loại tổn thương đã được mô tả:

• Lạc nội mạc tử cung bề ngoài được tìm thấy chủ yếu ở phúc mạc vùng chậu
• Lạc nội mạc tử cung buồng trứng (lạc nội mạc tử cung) được tìm thấy trong buồng trứng
• Lạc nội mạc tử cung sâu ở vách ngăn trực tràng-âm đạo, bàng quang và ruột
• Trong một số ít trường hợp, lạc nội mạc tử cung cũng được tìm thấy bên ngoài vùng chậu.

​2. Các biểu hiện của Lạc nội mạc tử cung trên chị em là gì? 

Lạc nội mạc tử cung thường gây đau dữ dội ở vùng hạ vị và vùng chậu, đặc biệt là trong những ngày kinh nguyệt. Thường được chẩn đoán sau 5 -7 năm khởi phát.

Một số người còn bị đau khi quan hệ tình dục hoặc khi đi vệ sinh. Một số người gặp khó khăn khi muốn có thai. Một số người bị lạc nội mạc tử cung không có bất kỳ triệu chứng nào. 

Các triệu chứng thường cải thiện sau thời kỳ mãn kinh, nhưng không phải lúc nào cũng vậy.

Các triệu chứng lạc nội mạc tử cung rất đa dạng và rộng.

3. Những nguyên nhân được biết về Lạc nội mạc tử cung cho đến nay

Lạc nội mạc tử cung là một căn bệnh phức tạp ảnh hưởng đến nhiều phụ nữ trên toàn cầu từ khi bắt đầu có kinh nguyệt cho đến mãn kinh, bất kể nguồn gốc dân tộc hay địa vị xã hội. 

Nhiều yếu tố khác nhau được cho là góp phần vào sự phát triển của bệnh. Hiện nay lạc nội mạc tử cung được cho là phát sinh do một hay nhiều phối hợp sau:

1. Máu trong chu kỳ kinh nguyệt trào ngược, là khi máu kinh nguyệt chứa tế bào nội mạc tử cung thay vì chảy ra ngoài theo đường tự nhiên qua cổ tử cung và âm đạo trong kỳ kinh nguyệt, thì lại chảy dội ngược qua ống dẫn trứng và vào khoang chậu vào thời điểm máu chảy ra khỏi cơ thể. Kinh nguyệt dội ngược có thể dẫn đến các tế bào giống nội mạc tử cung được lắng đọng bên ngoài tử cung, nơi chúng có thể cấy ghép và phát triển.
2. Dị sản tế bào là khi tế bào thay đổi từ dạng này sang dạng khác. Các tế bào bên ngoài tử cung thay đổi thành các tế bào giống nội mạc tử cung và bắt đầu phát triển.
3. Tế bào gốc có thể là nguyên nhân phát sinh bệnh, lan truyền khắp cơ thể qua hệ thống máu và mạch bạch huyết.

Các yếu tố khác cũng có thể góp phần vào sự phát triển hoặc tồn tại của mô nội mạc tử cung lạc chỗ. Ví dụ, lạc nội mạc tử cung được biết là phụ thuộc vào estrogen, làm tăng tình trạng viêm, tăng trưởng và đau đớn liên quan đến căn bệnh. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa estrogen và lạc nội mạc tử cung rất phức tạp vì sự vắng mặt của estrogen không phải lúc nào cũng có nghĩa là không có lạc nội mạc tử cung.

4. Lạc nội mạc tử cung ảnh hưởng như thế nào đến người mắc bệnh?

Lạc nội mạc tử cung có ý nghĩa quan trọng về mặt xã hội, sức khỏe cộng đồng và kinh tế. Bệnh có thể làm giảm chất lượng cuộc sống do đau đớn dữ dội, mệt mỏi, trầm cảm, lo lắng và vô sinh. Một số người bị lạc nội mạc tử cung gặp phải cơn đau nhiều đến mức khiến họ không thể đi làm hoặc đi học. Đau đớn khi quan hệ tình dục do lạc nội mạc tử cung gây dính vùng chậu có thể dẫn đến việc ngại hoặc trốn tránh giao hợp và ảnh hưởng đến sức khỏe tình dục của những người bị bệnh và bạn tình của họ.

Giải quyết vấn đề lạc nội mạc tử cung sẽ giúp ích cho những người bị ảnh hưởng, bằng cách hỗ trợ giúp họ được hưởng tiêu chuẩn cao nhất về sức khỏe sinh sản và tình dục, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc.

5. Làm những gì để chẩn đoán lạc nội mạc tử cung?

Khai thác tiền sử cẩn thận về các triệu chứng kinh nguyệt và đau vùng chậu mạn tính là cơ sở để nghi ngờ lạc nội mạc tử cung.

Mặc dù một số công cụ sàng lọc và xét nghiệm đã được đề xuất và thử nghiệm nhưng hiện tại chưa có công cụ nào được xác nhận để xác định hoặc dự đoán chính xác các cá nhân hoặc nhóm dân cư có nhiều khả năng mắc bệnh nhất. 

Lạc nội mạc tử cung thường có thể biểu hiện các triệu chứng giống với các tình trạng khác và góp phần làm chậm trễ chẩn đoán. U nội mạc tử cung buồng trứng, dính và các dạng bệnh dạng nốt sâu thường cần siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để phát hiện. Xác minh mô học, thường sau phẫu thuật/nội soi, có thể hữu ích trong việc xác nhận chẩn đoán, đặc biệt đối với các tổn thương bề mặt phổ biến nhất. Tuy nhiên không vì xác nhận mô học với thực hiện nội soi mà cản trở việc bắt đầu điều trị nội khoa theo kinh nghiệm.

6. Có phương thức gì trong điều trị Lạc nội mạc tử cung?

Các phương pháp điều trị để kiểm soát lạc nội mạc tử cung có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và mong muốn mang thai của người mặc bệnh khi được chẩn đoán Lạc nội mạc tử cung. Tuy có nhiều phương thức nhưng không có phương pháp điều trị nào có thể chữa khỏi bệnh.

Một loạt các loại thuốc có thể giúp kiểm soát lạc nội mạc tử cung và các triệu chứng của nó.

Thường nhất điều trị đầu tiên là nhóm thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và thuốc giảm đau (thuốc giảm đau) như ibuprofen và naproxen thường được sử dụng để điều trị khống chế cơn đau.

Các loại thuốc nội tiết tố cũng có thể giúp kiểm soát cơn đau. Những phương pháp này bao gồm:

• Thuốc viên tránh thai
• Dụng cụ tử cung có chứa nội tiết tố 
• Que cấy tránh thai (Progestin)
• Progesterone: dydrogesterone, dienogest, DMPA

Thuốc nội tiết và thủ thuật hỗ trợ sinh sản đôi khi được sử dụng cho những người gặp khó khăn khi mang thai do lạc nội mạc tử cung.

Phẫu thuật đôi khi được sử dụng để loại bỏ các tổn thương lạc nội mạc tử cung, dính và mô sẹo. Phẫu thuật nội soi ổ bụng (sử dụng một camera nhỏ để quan sát bên trong cơ thể) cho phép bác sĩ qua thành bụng vào ổ bụng với vết mổ nhỏ.

Thảo luận về các lựa chọn điều trị của người bệnh và thầy thuốc.

---

“Nâng cao nhận thức có thể giúp mọi người được chẩn đoán sớm. Điều trị sớm có thể làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển tự nhiên của bệnh và giảm các triệu chứng lâu dài.”

---

Một số phương pháp điều trị có liên quan đến tác dụng phụ và các triệu chứng liên quan đến lạc nội mạc tử cung đôi khi có thể xuất hiện trở lại sau khi kết thúc điều trị. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào hiệu quả của từng cá nhân, tác dụng phụ bất lợi, độ an toàn lâu dài, chi phí và tính sẵn có. 

Thành công trong việc giảm triệu chứng đau và tăng tỷ lệ mang thai thông qua phẫu thuật thường phụ thuộc vào mức độ bệnh. Ngoài ra, các tổn thương có thể tái phát ngay cả sau khi loại bỏ thành công và các bất thường về cơ sàn chậu có thể góp phần gây ra chứng đau vùng chậu mạn tính. Những thay đổi thứ phát ở vùng chậu, bao gồm sàn chậu và sự nhạy cảm ở trung tâm có thể được hưởng lợi từ vật lý trị liệu và các phương pháp điều trị bổ sung ở một số bệnh nhân. Các lựa chọn điều trị vô sinh do lạc nội mạc tử cung bao gồm phẫu thuật nội soi cắt bỏ tổn thương lạc nội mạc tử cung, kích thích buồng trứng kết hợp bơm tinh trùng lọc rửa (IUI) và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), nhưng tỷ lệ thành công khác nhau.

Tạm kết

Ở nhiều quốc gia, hầu hết các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu đều không nhận thức được rằng cơn đau vùng chậu gây khó chịu và làm thay đổi cuộc sống là không bình thường, dẫn đến việc bình thường hóa các triệu chứng làm chậm trễ đáng kể việc chẩn đoán. 

Những bệnh nhân có thể được hưởng lợi từ việc quản lý triệu chứng nội khoa không phải lúc nào cũng được cung cấp các phương pháp điều trị do nhận thức về lạc nội mạc tử cung của các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu còn hạn chế. 

Do chẩn đoán chậm trễ nên việc tiếp cận kịp thời các phương pháp điều trị sẵn có, bao gồm thuốc giảm đau không steroid (thuốc giảm đau), thuốc tránh thai đường uống và thuốc có chứa progesterone thường không đạt được. 

Ngoài ra, đặc biệt là ở các nước thu nhập thấp và trung bình, thiếu đội ngũ đa ngành với nhiều kỹ năng và trang thiết bị cần thiết để chẩn đoán sớm và điều trị lạc nội mạc tử cung hiệu quả.​

Xem thêm:

• Lạc nội mạc tử cung và những câu hỏi thường gặp
• Lạc nội mạc tử cung ảnh hưởng đến khả năng mang thai như thế nào?
• Quản lý thai kỳ ở phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung