Tiêu chảy cấp ở người lớn và những vấn đề liên quan

Bác sĩ Bùi Hữu Hoàng
Chuyên gia viết bài: PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng
Ban Chuyên gia, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh / Chủ tịch Liên Chi Hội Gan mật TP. Hồ Chí Minh (HASLD)
  • Ngày cập nhật: 30/7/2024

Các bạn thân mến, hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một vấn đề sức khỏe khá phổ biến nhưng đôi khi lại bị xem nhẹ: Đó là tiêu chảy cấp ở người lớn. Có thể nói, trong chúng ta ai cũng từng trải qua tình trạng này ít nhất một lần và chúng ta có thể bị tiêu chảy vài lần mỗi năm. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho độc giả những thông tin chi tiết về tiêu chảy cấp ở người lớn.

1. Sơ lược về tiêu chảy và tiêu chảy cấp tính

Tiêu chảy được định nghĩa là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc nước, ít nhất ba lần trong 24 giờ. Lượng nước trong phân tăng do giảm hấp thụ nước và/hoặc tăng bài tiết nước quá mức của ruột.

Dựa vào thời gian kéo dài các triệu chứng, người ta có thể chia ra: Tiêu chảy cấp tính (kéo dài dưới 2 tuần), tiêu chảy kéo dài (từ 2 đến 4 tuần), tiêu chảy mạn tính (kéo dài hơn 4 tuần). Sau đây, chúng ta chỉ tập trung vào tiêu chảy cấp tính ở người lớn.

2. Nguyên nhân gây tiêu chảy và tiêu chảy cấp tính ở người lớn

Nếu bị tiêu chảy, bước đầu tiên rất quan trọng là cần tìm ra nguyên nhân để có cách điều trị phù hợp. Nguyên nhân gây ra tiêu chảy có thể là do nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, tác dụng phụ của một số thuốc, liên quan đến một số loại thực phẩm và một số bệnh có ảnh hưởng trên hệ tiêu hóa.

Hầu hết các trường hợp tiêu chảy cấp tính đều do nhiễm trùng. Tác nhân chính của tiêu chảy nhiễm trùng cấp bao gồm virus (rotavirus, adenovirus, norovirus…), vi khuẩn (E. coli, Campylobacter, Shigella…), và động vật nguyên sinh (Giardia, Cryptosporidium…).

nguyên nhân gây tiêu chảy và tiêu chảy cấp ở người lớn
Giảm hấp thụ nước và/hoặc tăng bài tiết nước quá mức của ruột

Mặc dù các trường hợp tiêu chảy nhiễm trùng cấp tính thường do virus nhưng ở những người bị tiêu chảy nặng thì tác nhân vi khuẩn lại chiếm tỷ lệ cao hơn. Chúng ta nên đến gặp bác sĩ để thăm khám thêm nếu có những triệu chứng sau đây: tiêu chảy kéo dài hơn 4 ngày, phân có máu hoặc chất nhầy, tiêu chảy kèm sốt, sụt cân, tiêu chảy về đêm.

3. Những trường hợp tiêu chảy cấp nào cần đi khám ngay?

Những trường hợp tiêu chảy cấp nặng, có máu trong phân, sốt cao hơn 38.5°C hoặc sốt kéo dài hơn một ngày, đau bụng nặng, nôn ói nhiều, cơ thể bị mất nước nhiều thì cần phải đi khám ngay. Các dấu hiệu sau đây cảnh báo cơ thể chúng ta đang bị mất nước trầm trọng: cảm giác rất mệt mỏi, khát nước, miệng hoặc lưỡi khô, đau đầu, chóng mặt, lơ mơ, nước tiểu vàng đậm, hoặc tiểu ít.

4. Phòng tránh tiêu chảy cấp ở người lớn như thế nào?

Việc bị tiêu chảy có thể gây ra nhiều bất tiện trong cuộc sống hàng ngày, tôi xin chia sẻ với các bạn một số lời khuyên để phòng ngừa tiêu chảy: 

Chúng ta phải rửa kỹ các loại rau quả khi ăn tươi, đối với các thực phẩm khác cần được nấu chín trước khi ăn, không để thực phẩm đã nấu ở nhiệt độ phòng hơn hai giờ (không quá một giờ nếu nhiệt độ phòng trên 32°C). Nếu còn thức ăn dư, chúng ta phải đậy kín và bảo quản trong tủ lạnh. Thức ăn thừa có thể để trong ngăn lạnh từ 2-4 ngày hoặc trong ngăn đông có thể để được vài tháng, khi hâm nóng lại cần đảm bảo đủ nhiệt độ, ít nhất là 70°C.

PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng đang khám và tư vấn cho bệnh nhân 

Tủ lạnh bảo quản thức ăn cần phải giữ ở nhiệt độ từ 5°C trở xuống; tủ đông thì từ -15°C trở xuống. Những thực phẩm đã nấu chín và thực phẩm chưa nấu cần được bảo quản riêng biệt. Sử dụng thớt, dao riêng cho thực phẩm đã nấu chín và thực phẩm còn sống. Đối với thực phẩm sống, khi sơ chế thịt sống nên sử dụng thớt và dao riêng với các thực phẩm khác.

Chúng ta cũng cần rửa tay sạch trước khi nấu ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, hỉ mũi, chạm vào vật nuôi, và sau khi chạm vào thịt, cá sống và rau có dính đất và chất bẩn. Không nấu ăn khi đang bị ốm sốt do nhiễm trùng, tiêu chảy hoặc bị nôn ói. Khi khỏi bệnh và không còn triệu chứng, sau 2 ngày mới có thể nấu ăn trở lại như bình thường.

Hy vọng những thông tin mà tôi vừa chia sẻ hôm nay sẽ giúp ích cho các bạn độc giả hiểu rõ hơn về tiêu chảy cấp ở người lớn và cách phòng tránh. Hãy nhớ rằng, việc phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Nếu có bất kỳ lo lắng nào về tình trạng sức khỏe của mình, đừng ngần ngại đi khám bác sĩ. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ các bạn.

Xem thêm:

Tài liệu tham khảo:

1. Guerrant RL, Van Gilder T, Steiner TS, Thielman NM, Slutsker L, Tauxe RV, Hennessy T, Griffin PM, DuPont H, Sack RB, Tarr P, Neill M, Nachamkin I, Reller LB, Osterholm MT, Bennish ML, Pickering LK, Infectious Diseases Society of America Clin Infect Dis. 2001;32(3):331. 

2. Ochoa B, Surawicz C. Diarrheal Diseases – Acute and Chronic – American College of Gastroenterology. American College of Gastroenterology. Published 2013. Accessed July 11, 2024. https://gi.org/topics/diarrhea-acute-and-chronic/

3. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Symptoms & Causes of Diarrhea. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Published November 18, 2019. https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/diarrhea/symptoms-causes

4. Fletcher SM, McLaws ML, Ellis JT. Prevalence of gastrointestinal pathogens in developed and developing countries: systematic review and meta-analysis. J Public Health Res. 2013;2(1):42-53. Published 2013 Jul 16. doi:10.4081/jphr.2013.e9

VTM1324705 (v1.0)